вторник, 30 января 2018 г.

Ифодаҳои обдори самарқандиён – 7

Ҳар рӯз ид нест, ки чалпак хӯрӣ. Дар Самарқанд чалпак – хамири туники дар равған бирёндаро одатан дар арафаи ид пухта ба ҳамсояҳо медиҳанд. Ин мақолро ба он маъно мегӯянд, ки аз рӯзи оддӣ бештар маталаб, яъне баднафс набош.

Худашба тӯппа (лахчак) бурида наметавонаду ба дигарон угро даста мезанад.

Кӯри худу бинои дигарон. Яъне камбудии худро набинаду айбҳои дигаронро овоза карда мегардад.

Аввал таҳорати дарун, баъд таҳорати берун. Яъне покии дарун (дил) дар ҷои аввал аст.

Давидани гӯсола то каҳдон. Яъне одами камақл танҳо хӯрданро фикр мекунад.

Дод гӯм мезанан, дод нагӯм деви мачитро мебаранд (дуздон).

Ифодаҳои обдори самарқандиён – 6

Пушти ману табари қассоб. Шиори баъди обед бойшудагиён. Гӯр сӯзаду дег ҷӯшад низ шиори онҳост.

Замин миннатдор бош, ки ман пой мемонам. Шиори зану духтарони куртаи «рыбка»-пушӣ баъди обед бойшудагиён.

Аз берун ялдар-юлдур, аз дарун тақар-туқур. Куртаҳои ялдар-юлдурпӯши бойзану духтарон ва дарун аз маънавиёт холии онҳо.

Гов мурад ҳам алоии чашмаш намеравад. Маънои ин мақол хеле васеъ буда, ба он маъно низ меояд, ки таъсири бади одами ганда баъди мурданаш низ давом мекунад.

четверг, 25 января 2018 г.

Ифодаҳои обдори самарқандиён – 5

Одам бо одам зинда аст.

Аз замини ҷар замин нахар. Дар иқлими Самарқанд дар пастхамиҳо токро сармо мезанад. Яъне ба маънои «аз ҷуқурӣ замин нахар» аст.

Хона нахар, ҳамсоя хар.

Аз хеши дур ҳамсояи наздик беҳтар.

Ҳамсоя ба ҳаққи Худо баробар. Яъне аз ҳосили боғат ба ҳамсоя низ бидеҳ.

Ангур аз ангур ранг мегирад, ҳамсоя аз ҳамсоя панд.

Ифодраҳои обдори самарқандиён – 4

Садақа – радди бало.

Кайф кайфи безанӣ, фатир пазӣ танҳо занӣ (хӯрӣ). Ба ҷои «танҳо занӣ» баъзан «дулунҷа занӣ» мегӯянд. Барои шӯхӣ мегӯянд, зеро медонанд, ки безанӣ кайф он тараф истад, бештар азоб аст.

Ошат ҳалол бошад, дар миёни кӯча хӯр. Ба маънои он ки ошатро русти нахӯр, бо дигарон бо ҳам бин.

Гапфурӯш лаб-лаби бом,
Фисфисак кора тамом.
Визвизак лаб-лаби бом низ мегӯянд.

суббота, 20 января 2018 г.

Ифодаҳои обдори самарқандиён – 3

Гӯратба даромада қатет хоб намерӯд. Ба шахсе гӯянд, ки барои аъзои хонавода аз ҳад зиёд ҷон коҳонда тансиҳатии худро фаромӯш кардааст.

Эзораша ба сар салла кард. Дар бобати занҳои бадзабони дашномҳои қабеҳ диҳанда гӯянд.

Дар кунат атола мепазад. Оид ба одами аз  ҳад зиёд маккор мегӯянд.

Ҷӯрабозӣ кафтарбозӣ не. Кафтар яъне кабӯтар баъзан парвоз кунад, барнамегардад. Дар ин маъно мегӯянд.

среда, 10 января 2018 г.

Ифодаҳои обдори самарқандиён – 2

Қафош замина бӯ намекунад. Дар ин маврид бо ҷои калимаи қафо муродифи онро кор мефармоянд. Дар бораи касе мегӯянд, ки дар як ҷой ором нанишаста бисёр ҳаракат мекунад.

Аспро наъл кунанд, қурбоққа низ поша бардоштааст. Оид ба тақлиди бемаврид мегӯянд.

Аз сад сӯми мусофирӣ як сӯми муҷовирӣ беҳтар аст. Калимаи муҷовир дар забони мардуми Самарқанд танҳо дар ин мақол истифода мешавад ва маънои онро ҳама намедонанд. Ин ҷо маънои ҳамсоя ва наздик омадааст.

суббота, 6 января 2018 г.

Ифодаҳои обдори самаркандӣ

Почеша дароз кард – яъне ба маънои тарки дунё намуд.

Ба қафояш як лагад занед, байни пош ҷарангос мекунад. Яъне ҳамагӣ ду-се танга дар кисса дорад. Ҳоло бошад дар бораи баъди пешин бой шудагиҳо мегӯянд: Ба қафояш як лагад занед, каллааш ҷарангос мекунад. Яъне ба маънои он ки дар косахонаи сараш ба ғайри ҷарангоси тангаҳри заррин чизи дигар нест.

Худо ҷӯреш бошад, паёмбарро ба як пул намегирад. Дар бораи мансабдори аз худ рафтае мегӯянд, дар идораҳои боло амак  ё тағо дорад.