пятница, 28 ноября 2014 г.

Ҳаракат ба сӯи мактаби ибнисиноӣ ё баръакс?



Агар дар замони кӯдакии Ибни Сино ҳамин хел мактабҳое, ки имрӯз дорем, мебуданду Абӯалӣ дар он таҳсил мекард, ҳеҷ вақт алломаи бузург намешуд. Зеро дар ин клосе, ки 30-40 бача чун моҳиёни намакзадаи бӯшка зич нашастаанд, муаллим имкон надорад, ки бо ҳар як шогирд алоҳида кор кунад.

Дарс 45 дақиқа аст ва дар ин муҳлат муаллим мавзӯъро фаҳмонида, танҳо бо як-ду савол посух дода дониши 1-2 нафарро санҷида метавонад, агар хеле ӯҳдабаро бошад.

Ибни Сино ягон илмро дар назди ягон донишманд пурра фаро мегирифт, сипас падараш барои гузаштани илми дигар муаллими дигар меёфт. Яъне Ибни Сино дар мактабе таълим гирифтааст, ки як шогирд ба як муаллим будааст.

понедельник, 24 ноября 2014 г.

Модари миллат имрӯз кист?



Афсонаи аз ҳама машҳуру беҳтарин ва дӯстдоштаи мардуми тоҷик кадом аст?

Хато намекунам, агар бигӯям, ки ҳам дар байни шаҳриёну ҳам деҳотиён афсонаи беҳтарину машҳуртарин «Бузаки ҷингилапо» буду ҳаст.

Афсонаро ба гӯши бачаҳо модару модаркалонҳо мегуфтанду мегӯянд. Ва онҳо дар ин афсонаҳо дарду муаммоҳои худро муҷассам мекунанд.

Ин афсона масал ё худ таҷассуми тақдири он модарони тоҷик аст, ки солҳои зиёде бе шавҳар кӯдакони худро тарбия мекунанд, ба воя мерасонанд.

Эътибор диҳед, ки дар ягон варианти ин афсона оид ба падари ин бузғолаҳо ҳарфе нест.  Ягон кас (шунаванда) суол надодааст, ки падарашон куҷост. Зеро ҳама медонистанд, ки барои ёфтани қути лоямут ба кадом шаҳри дуре рафтааст. Ва ин модари бузғолаҳо ҳатто имкон надорад, ки ба таккаҳо – нарбузҳои ҳамсоя муроҷиат кунад, зеро онҳо низ нестанд дар он ҷо. Эҳтимоли қавист, ки онҳо низ ба мардикорӣ рафтаанд.

среда, 19 ноября 2014 г.

Виждонро дар куҷо месозанд?



Дар як филми гурҷи рассоме ба суоли чаро Академияи бадеиро партофта ба деҳот омадед, мегӯяд, ки:

Агар як нафар духтур беистеъдод бошад, сад ё дусад беморро мекушад дар тӯли умр. Агар як нафар муаллим беистеъдод бошад, чанд ҳазор нафар камсавод хоҳанд шуд, яъне суратан зинда бошанд ҳам дар асл мурдаақл хоҳанд шуд.

Аммо эҷодкор беистеъдод бошад, миллатро мекушад.

Маълум, ки мактаби гурҷӣ ин рассомро дуруст тарбия кардааст, яъне бовиждон тарбия кардааст. Ин рассом беистеъдод бошад ҳам манфиати халқу миллатро болотар аз манфиати шахсии худ гузошта ҷои худро дар Академия ихтиёрӣ холи мекунад, то ки шахси боистеъдодтаре ба ҷояш биёяд.

вторник, 18 ноября 2014 г.

Сабабгори асосии заволи давлату миллат



Чаро ҳама  миллатҳо пеш рафтанду мо оқиб мондем? Чаро то ҳанӯз фарзандони мардуми Тоҷикистон дар кишварҳои дигар мардикорӣ мекунанд? Яъне бо корҳое банд ҳастанд, ки барои иҷрои он корҳо донишу маҳорати касбии баланд лозим нест.

Иллати ҳамаи инро аз маориф бояд ҷуст.

Мактаб, агар баробари замонаи пешрафтҳои илмӣ ба пеш ҳаракат накунад, боиси заволи давлат ва миллат мегардад.

воскресенье, 16 ноября 2014 г.

Муаллими эҷодкор лозим!



Дар замонҳои мозӣ бачаҳоро хонавода ва рӯҳонӣ (писарҳоро муллои мактабдор, духтарҳоро биби халифа) тарбия мекарданд.

Дар замонҳои муосир хонавода ба тарбияи бачаҳо вақт надорад, чун зиндагӣ маҷбур кардааст, ки аҳли калонсоли хонавода доимо аз паи коре бошанд.

Муллои мактабдор низ нест, ки расму оинро омӯзонад. Ба ин сабаб бачаҳои имрӯза сол то сол аз ҳаёт зиёдтар дур мешаванд.

Механизми мактаби муосир иборат аст аз объекти тарбиягиранда – шогирдон, дастури таълим – барнома ва китобҳои дарсӣ ва муаллим. Ба ин се директорро низ ҳамроҳ мекунам, чун агар директории лицейи Сарское село ба муаллимон озодӣ дода аз вазорат барои тафтиш оянд, «ман худам посух хоҳам дод» намегуфт, аз ин лицей Пушкин барин шахсиятҳо намебаромаданд. Худи Пушкин гуфтааст, ки дар математика он қадар суст буд, ки чизҳои оддиро намедонист. Аммо муаллимон раҳм накардаанд, балки дидаанд, ки дар фанҳои дигар суст нест. Яъне хулоса кардаанд, ки дар маҷмӯъ Пушкин бадхон ҳисоб намешавад ба хилофи талаботи дарстури вазорат рафтор намуда ӯро аз мактаб нарондаанд.

пятница, 14 ноября 2014 г.

Оиди зарари ҷузъиётхонӣ дар макотиби тоҷикӣ



Баъди пош хӯрдани Шӯравӣ ба мактабҳои тоҷикии Ӯзбекистон аз Тоҷикистон ягон дона китоби дарсӣ наомад. Солҳои авали истиқлол Ӯзбекистон чунин имкониятро надошт ё ба ҳалли ҳама муаммоҳо расида наметавонист. Дертар бошад ҳам Ӯзбекистон китобҳои дарсии тоҷикиро худаш чоп карда ба мактабҳои тоҷикӣ фиристод.

Соли 1995 буд ё дертар (дар ёдам намондааст), ки боре аз Самарқанд ба Душанбе рафтам ва бо Вазири маориф оид ба ҳалли муаммои нарасидани китобҳои дарсии тоҷикӣ маслиҳат карданӣ шудам.

 Дар қабулхонаи вазир котибае менишаст аз ҳамшаҳриёнаш. Ба ӯ бо кадом масъала ва аз кадом шаҳри дур омаданамро гуфтам. Пас таъкид кардам, ки вақти дигар омада наметавонам чун равонам ин бегоҳ. Академик Муҳаммадҷон Шакурӣ омаданд. Дар даст ду китоби  дарсии таърих, чопи Русия. Муаллифи яке аз он китобҳо писарашон будааст. Ба котиба гуфтанд, ки бо масъалаи нав кардани китобҳои дарсии таърих омадаанд ва китоби дарсии таърих чӣ гуна бояд бошад, ҳарф заданиянд.

воскресенье, 2 ноября 2014 г.

Тарзи ислоҳоти мактаби тоҷикӣ



Дар мактабҳои тоҷикӣ ба талаба мегӯянд инро аз китоб хонда мазмунашро бигӯй, ё ки мегӯянд инро аз ёд кун.

Талаба ҳамаи инро мекунад, баҳои аъло мегирад.

Аммо кор фармуда тавонистани ин донишҳоро намепурсанд аз ӯ. Яъне кор фармудани ақлро намеомӯзонанд.

Чанд бор гуфта будам ва боз мегӯям: мактаби тоҷикӣ ба ислоҳот ниёз дорад. Барномаи онро аз нав чунин бояд сохт, ки барои такомулу ташаккулу пешрафти фикрии шогирдон хизмат кунад.