Диловаровро маҳз барои он мўҳтарам гўён хитоб кардам, ки ҳар каси ба фарҳанги бостон таваҷҷўҳ дошта дар назарам шахси боарзишест.
Аммо ин эҳтиром барои М.Диловаров ба тариқи «аванс» аст, ба маънои пешпардохт. Ба он сабаб ки дар Қомуси тоҷик (ЭСТ) доир ба Меҳр мақолае навиштааст, ки ба чӣ сабаб нуқси кам надорад ва адабиёти истифода шударо низ нишон надодааст. Он мақоларо ин ҷо такрор нашр карда умедворам, ки М.Диловаров сабабҳои саҳву иштибоҳоти худро шаҳр хоҳад дод. Ва мақолаи аз ин беҳтаре хоҳад навист.
«Митра (авестоӣ mithra), Меҳр, номи яке аз худоҳои қадимтарини асотири халқҳои Шарқ; худои аҳду паймон, қарордод, меҳру муҳаббат, пайванд, шафақ, дўстӣ, рўшноӣ, ғалаба ва ниҳоят Офтоб, ки қабилаҳои ҳинду эронӣ аз ҳазораҳои 3-2 то м. мепарастиданд. Митра дар забонҳои ҳозираи тоҷикӣ ва форсӣ ҳамчун ҷузъи номи шахс ва маҳаллу макон истифода мешавад. Моҳи 7-уми солшумории ҳиҷрии шамсӣ – Меҳр ва ҷашни Меҳргон маҳз бо Митра алоқаманданд. Гўё қароргоҳи Митра кўҳи афсонавии Ҳора буд, ки аз он кишварҳои ориёиро (Марв, Суғд, Хоразм ва ғ.) назора карда ба онон дасти ёрӣ дароз ва бадхоҳонро тиру найзаборон менамуд. Ривояту асотирҳо дар бораи М. аз Шарқ ба Ғарб гузаштанд. Дар Ғарб зери таъсири ситоиши М. бо унвони меҳрпарастӣ ҷараёне ба вуҷуд омад, ки баробари ҳамаи пайравон ва зиндагии хушро пас аз марг таблиғ менамуд. Он дар байни халқ пайравони бисёре пайдо карда, бо масеҳият рақобат менамуд.
Дар асотир ва ёдгориҳои қадимии Ҳинд (Варуна дар «Ригведа»), дар Авесто, осори маданияти суғдиён, катибаҳои форсӣ, маъхазҳои юнонӣ, оромӣ, аккадӣ, иломӣ, ва ғ. инъикос меёбад.
Дар зардуштия мавқеи муҳим дошт.
Дар шоҳасарҳои адабиёт ва санъати асрҳои миёнаи Шарқ бисёр тасвир шудааст. Дар асотири Юнони Қадим Апполон бо М. айният дорад.»
М.Диловаров, ЭСТ, ҷ.4. саҳ 1288, с.1987
Комментариев нет:
Отправить комментарий