четверг, 21 января 2010 г.

Масхараамон карданду дашном низ садо дод, аммо худ ба хулосае омадем?

Ба фикрам дар чунин мавридҳо аз чунин рўйдодҳо хулоса ва қарорҳои дуруст бароварда тавонистан муҳим аст. Дар мавриди мардикорони тоҷикро масхара кардани Галустян эътирозҳои ҷидди аз ҷониби блогнависон нависта шуданд, аммо худи мо бояд чӣ кор кунем, ба натиҷае нарасидем.

Дар шабакаҳои телевизиони Тоҷикистон он ҳаҷву мутоибае, ки дар шабакаҳои телевизиони Русия вомехўранд, ба назар намерасад.

Яъне мо дар ин бобат альтернатива надорем. Ба ин сабаб ягон ҳаҷвнигор ё актёри соҳаи ҳаҷви мо дар телевизиони Русия ҳунарнамоӣ карда наметавонад. Агар чунин шахсияти ҳунарӣ медоштем, ба мисли Обид Асомови ўзбек (дар «Кривое зеркало») мардикоронамонро ҳаҷв кунад, ба мо алам намекард.

Дар боби филми мустанад низ хеле оқиб мондаем. Ва ба муқобили чунин филмҳо аз қабили «Проклятие Тамерлана» асари беҳтаре ба навор гирифта пешниҳод карда наметавонем. Агар дар соҳаи эҷоду истеҳсоли филмҳои бадеӣ пешқадам нестем, сабабаш маълум – имконияти молиявии ҷумҳурӣ кам аст.

Аммо хароҷоти филмҳои мустанад даҳяки хароҷоти филми бадеист ва дар ин соҳа агар қафо бимонем, вазъи молиявиро сабаб нишон дода наметавонем. Ин падида ошкор кард, ки ҳатто дар бораи шаҳсутуни фарҳангамон устод Айнӣ филми мустанади ҷавобгўй талаботи замони муосир надорем.

Агар чунин филми бисёрқисмаи мустанад медоштему он ҷо оиди хидмати устод Айнӣ дар кашфи асрори Гўри Мир низ сухан мерафт ва асли воқеаро аз забони шоҳиди бевоситаи воқеа Камол Айнӣ мешунидем, эҷодкорони филми «Проклятие Тамерлана» ҷуръат намекарданд, ки он суханҳои ҳақоратомези Малик Қаюмови раҳматиро дар филмашон ҷой диҳанд.

Хулоса ба қавли файласуфон айбро пеш аз ҳама аз худ бояд ҷуст.

Яъне барои ривоҷи эҷоду истеҳсоли филмҳои мустанад дар Тоҷикистон як студияи алоҳида таъсис дода барои фаъолияти густардаи он ҳукумат бояд маблағро дареғ надорад. Зеро сохтори мавҷуда аз ўҳдаи ин кор набаромад.

Дар замони шўравӣ ва солҳои авали истиқлол ба сурат гирифтани филми мустанад дар навори синамоӣ душвориҳои зиёде дошт. Бо эҷоду истеҳсоли дастгоҳи наворгирии забти рақамӣ ин душвориҳо аз байн рафтааст. Ҳоло баъзе ҷавонони эҷодкори тоҷик дар донишкадаҳои синамоии хориҷӣ асрори ин ҳунарро омўхтаанд ва барои кору зиндагии онҳо дар ҷумҳурӣ шароити мусоид бояд фароҳам овард.

Эътибор ба ин соҳа талаботи замон аст. Бубинед чандто шабакаи тоҷикии телевизионӣ ҳаст. Ҳамаи онҳо бояд студияҳои нерўманди эҷоди филмҳои мустанадро дошта бошанд. Аммо онҳо дар чанд соли охир ягонто ҳам филми хуби мустанад ба навор нагирифтаанд.

Аҳамияти бузурги синаморо дар ҷомеа бештар аз ҳама коммунистҳо фаҳмида буданд. Онҳо сухани доҳии худ – «Синамо беҳтарини ҳунарҳост барои мо»-ро шиори худ қарор дода буданд. Синамо ба дараҷаи сиёсати давлатӣ боло бардошта шуда буд.

Маблағи асосиро аз буҷа асосан барои «Мосфильм»-у «Ленфильм» ҷудо мекарданду барои синамои ҷумҳуриҳои дигар маблағи камеро медоданд. Бо вуҷуди ин гурҷиҳо тибқи маблағи кам амал карда дар тавлиди филмҳои бадеии кўтоҳ хеле пеш рафтанд ва фарҳанги бузурги мардуми худро ба ҷаҳониён шиносонда тавонистанд. Мо бошем бо экраникунонии баъзе достонҳои «Шоҳнома»-ву повести «Марги судхур» пешрафте низ доштаем.

Солҳои ҳаштоду наввадум бо оғози ошкорбаёнӣ барои пешрафти кинои мустанади тоҷик дарвозаи имкониятҳо каме боз гардид. Коргардон Давлат Худоназаров, ки аз ин пеш филми мустанади «Алла»-ро оиди рўзгори деҳотиёни Бадахшон ба навор гирифта буду ин асари ў қадршиносӣ нагардида буд, аз ин имконият истифода карда филмҳои «Таввалуд», «Летчик» ва «Устод» (Лоҳутӣ)-ро офарид. Бақо Содиқов филми машҳри худ «Адониси 14»-ро ба навор гирифт. Баъд оиди мактаб «Таърихи як ҳодисаро» низ. Сафарбек Солеҳов бо филми «Кобус» исбот кард, ки дар байни фалсафаи зиндагӣ аз Д.Худоназаров ва Б.Содиқов кам нест. Ҳамаи ин асарҳо аз рўйдодҳои фарахбахшу бузурги фарҳангӣ буданд.

Баъд боз дидем, ки филмҳои мустанади В.Фомин бо заминаи миллӣ ва ифшои муаммоҳои зиндагӣ чеҳраи хоси ўро муайян карданд. Яъне ин устодони синамои тоҷик як равияи хоси фалсафию публисистиро дар филмбардорӣ ба вуҷуд оварданд, усулҳои муассири тасвири бадеиро дар филми мустанад татбиқ намуданд. Ин равия инкишоф наёфта монд.

Вале ин таҷрибаи ҷамъшуда имрўз имкон медиҳад, ки эҷодкорони ҷавони филмҳои мустанад анъанаи устодони ин соҳаро идома дода филми мустанади тоҷикро дар сатҳи ҷаҳонӣ боло бардоранд.

Комментариев нет: