Оиди номгузории воҳидҳои марзии маъмури ё кўчаву қасру боғҳо як қонун ва низоми муайян бошад, беҳтар аст.
Зеро ин номҳо ҷузъи фарҳанг ба ҳисоб мераванд ва сатҳи маданияту афкори мардуми Тоҷикистонро ба олам намоён мекунанд. Дар ин бобат рўшанфикрони тоҷик дар матбуоти Тоҷикистон баҳсе перомуни ном ва номгузорӣ меоростанд, бисёр паҳлуҳои масъала рўшан мегардид.
Барои мисол мегўям, ки ба ҷои «Ғафуров» номи он шаҳрро Бобоҷонобод гўянд, тибқи суннатҳои номгузории тоҷикӣ мебуд.
Аммо аз рўи талаботи мавкуравии давраи муайян номҳои нав ниҳодан такрори ҳамин гуна амали роҳбарони собиқи шўравист. Орҷоникидзеобод ном ниҳодан хато буд.
Як ҷойро Тоҷикобод ном мондаанд, магар ҷойҳои дигари Тоҷикистон дигармиллатобод аст? Ё ки магар ноҳияҳои Фалғар ва Регарро ба номи устодони сухан гузоштан дуруст буд?
Қонуни номгузорӣ ба ҷои номҳои таърихӣ гуоштани номҳои навро бояд манъ кунад. Ба фикри камина ваҳдат на танҳо ба як ноҳия, балки ба тамоми қаламрави Тоҷикистон тааллуқ дорад. Як кўча ё майдонро дар тамоми шаҳру ноҳияҳо Ваҳдат ном ниҳодан мумкин аст.
Донишмандони забон бояд муайян кунанд, ки дар кадом ҳолат вожае, ки сифат ҳисоб меравад, исм шуда метавонад. Масалан номи тоърихии ин маҳал кай пайдо шудааст? Вожаи кофарниҳон чӣ торихе дар худ нуҳуфтааст? Оё аз замони тоисломӣ қисса намекунад?
Чунон ки дидем, номгузорӣ кори осон набудааст. Ва ман ҳам наметавонам дар ин бобат як маслиҳати ҳамабоб диҳам. Танҳо мехоҳам баҳсе сурат гирад ва ҳақиқати масъала равшан шавад.
Дар бобати гузоштани номи Самарқанд ё Бухоро ба ресторану меҳмонхонаҳои шаҳрҳои гуногуни Тоҷикистон ба чунин ақидаам, ки агар ин биноҳо чизе аз санъати меъмории ин шаҳрҳои бостонӣ дар худ муҷассам накарда бошанд, онҳоро «Самарқанд» ё «Бухоро» ном ниҳодан хатост.
Усто Амриддини Самарқандӣ, ки нисфи умрашро дар ороишу тармими иморатҳои Тоҷикистон сарф кардааст, мегўяд, ки ресторани «Золотая Бухара»-и Маскавро дар услуби гачкорӣ ва наққошию наҷҷории Бухоро сохтааст.
Яъне ҳар як чизро исмаш бояд ба ҷисмаш мувофиқ бошад.
Сипас, агар дар чунин ресторан таомҳои хоси Самарқанд ё Бухороро таҳия карда натавонанд, боз ҳам номувофиқатӣ хоҳад буд.
Фикр мекунам, ки номҳои шаҳрҳои торихиро гузоштан ба баланд шудани маданияту хизмат дар чунин муасисаҳо, барои ба вуҷуд овардани фазои меъмории миллӣ дар шаҳру навоҳӣ таконе хоҳад дод.
Номи баланд масъулиятро низ баланд мекунад. Дар Самарқанд меҳмонхонаеро «Шоҳнома» мавсум кардаанд. Ин ном водор хоҳад кард, ки соҳиби меҳмонхона толорҳои онро ба услуби минётурҳои «Шоҳнома» оро диҳад.
Ман тарафдори чунин номҳои торихи ва ифодакунандаи фарҳанги пурсарвати миллӣ мебошам. Дар Соли гиромидошти забони форсии тоҷикӣ модарватани ин забон Самарқанду Бухороро арҷ гузошта номҳои кўчаву майдонҳоро ба тартиб овардан ҳам фарзу ҳам қарз аст.
Як ресторан ба номи «Хайём» бошад, дигар ресторан ба «Девони Ҳофиз» мавсум шавад, ки дар онҳо шеъру минётурҳо ба мавзўи осори онон ҷой гиранд. Аҷиб аст, агар дар зарфҳо шоҳбайтҳои ин бузургони назми форсӣ ҳаккокӣ шуда бошад.
Оиди аҳамияти ин ду шаҳри бостонӣ дар фарҳанги мардумони Осиёи Марказӣ шеърҳо навиштаам, ки бо яке аз он мақоларо хотима мебахшам.
CАМАРҚАНДУ БУХОРО
Барои устод М.Шакурӣ
Самарқанду Бухороро дилу ҷон метавон гуфтан,
Дилу ҷони санохони Хуросон метавон гуфтан.
Ду алмосе ба тоҷи тоҷдорон метавон гуфтан.
Чу шаҳбайти ғазалҳои бузургон метавон гуфтан.
Якеро қуббатулислому дигар қуббатулирфон,
Ва ҳар дуро зи нури ҳақ чароғон метавон гуфтан.
Яке гар чашмаи Хизр аст, дигар чашмаи Кавсар,
Ва ин дуро Зарафшон дар биёбон метавон гуфтан.
Нахушкиданд гулҳояш зи дасти боди поизҳо,
Бухороро баҳоре дар зимистон метавон гуфтан.
Агар лафзи дарӣ ҷон дардиҳад рўзе ба сад афғон,
“Бухоро – гўри армонҳои Сомон” метавон гуфтан.
Шамида ҷонҳои хаста аз бўи Самарқандам,
Ва атру анбараш бурда ба Юнон метавон гуфтан.
Манори пойбарҷояш бад-ин фарру бад-ин шавкат,
Сутуни қомати айвони Яздон метавон гуфтан.
Дар ин ду шаҳри хушхўён зияд Хизри даригўён,
Ва ганҷашро нигаҳбон шоҳи морон метавон гуфтан.
Мазори Дониёлу Ҷирҷис ин ҷо дар Самарқанд аст,
Варо меҳроби ҳар дину ҳар имон метавон гуфтан.
Гарам аз Бўали Сино Самарқанду Бухороест,
Ба захми бедавои сина дармон метавон гуфтан.
Дар ин ду шаҳри додар ворисони Рўдакӣ бисёр,
Ва мактабҳои онро сардабистон метавон гуфтан.
Бухорою Самарқандам ба дасташ оташи ҷовид,
Чароғи раҳнамое дар шабистон метавон гуфтан.
Ба каф ҷон нақши Хайём андар ин ду шаҳр мегардад,
Ва ин дуро зиёратгоҳи риндон метавон гуфтан.
Ба марзи донишу фарҳангу авҷи сарбаландиҳо,
Ҳимолою Бадахшону Тиёншон метавон гуфтан.
Даригўянд дар ҷаннат ҳама ҳуру париён ҳам,
Ва ин дуро суханзори париён метавон гуфтан.
Самарқанду Бухоро Каъбаи хоки Хуросон аст,
Ва ҳар дуро ду чашми поки Яздон метавон гуфтан.
Комментариев нет:
Отправить комментарий